31 Αυγ Ένα σενάριο Υπερβατικής Στρατηγικής για το Κυπριακό
Πριν μερικές βδομάδες δημοσίευσα μια συγκριτική παρουσίαση τεσσάρων σεναρίων διαχείρισης του Κυπριακού (Διχοτόμηση, συνεχιζόμενη «Μη-λύση», θέμα Εισβολής και Κατοχής-Ενιαίου κράτους, και λύση Αμοιβαίου Οφέλους). Είχα επιχειρηματολογήσει, μεταξύ άλλων, ότι η επίκληση των αρχών δικαίου στην επίλυση διεθνών προβλημάτων έχει μόνο περιθωριακή συμβολή όσον αφορά στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Επανέρχομαι σήμερα για να αναπτύξω περαιτέρω το θέμα της λύσης Αμοιβαίου Οφέλους:
Η αναζήτηση λύσεων στρατηγικής σε ένα ανταγωνιστικό επιχειρηματικό πρόβλημα μπορεί να γίνει στη βάση της θεωρίας των παιγνίων (game theory), όπως του «μηδενικού αθροίσματος», (zero sum),- εγώ κερδίζω- εσύ χάνεις, καθώς και του «θετικού αθροίσματος/αμοιβαίου οφέλους», (positive sum/ win-win), εγώ κερδίζω-εσύ κερδίζεις. Η επιλογή της ενδεδειγμένης στρατηγικής στην κάθε περίπτωση καθορίζεται από μερικά βασικά κριτήρια: αν είσαι πολύ πιο ισχυρός από τον αντίπαλό σου μπορείς να επιδιώξεις λύση «μηδενικού αθροίσματος». Για λύσεις, όμως, που οι αντίπαλοι διαθέτουν ισορροπία δυνάμεων ή και που αναζητούν μια μονιμότερη κατάληξη μακροχρόνιας προοπτικής, προσφέρεται η υιοθέτηση της στρατηγικής του «αμοιβαίου οφέλους», ιδιαίτερα όταν η επιλογή αυτή επιδιώκει να λύσει κοινά προβλήματα και να αξιοποιήσει ευκαιρίες και για άλλα πρόσθετα ωφελήματα.
Και τώρα στο δικό μας πρόβλημα. Για 35 τόσα χρόνια προσπαθούμε να πετύχουμε λύση του Κυπριακού στη βάση των αρχών δικαίου αλλά και των «πραγματικοτήτων στο έδαφος». Δηλαδή αναζητούμε μια δίκαιη λύση και για τις δυο κοινότητες που την διαπραγματεύονται οι δυο συνομιλητές με προσέγγιση «από τους Κυπρίους-για τους Κυπρίους», (λύση «αμοιβαίου οφέλους»), αλλά η Τουρκία, που στην ουσία είναι ο πραγματικός αντίπαλος και πολύ ισχυρότερος από εμάς, επιδιώκει λύση «μηδενικού αθροίσματος». Έτσι, ενόσω θα μπορούμε να αντιστεκόμαστε στις επιδιώξεις της Τουρκίας, θα έχομε ένα συνεχιζόμενο αδιέξοδο, μια «μη-λύση».
Για να μεταβούμε, τώρα, σε ένα νέο «γήπεδο» με άλλους κανόνες παιγνιδιού για να επιχειρήσουμε μια συμφωνία στη βάση του «αμοιβαίου οφέλους» θα πρέπει πρώτα να αποκτήσουμε τα ερείσματα του «αντίπαλου δέους», οπότε και οι δυο πλευρές, Κυπριακή Δημοκρατία και Τουρκία, θα οδηγηθούν να συνειδητοποιήσουν τελικά την ανάγκη αναζήτησης άλλης προσέγγισης εξόδου από το αδιέξοδο.
Το ερώτημα, όμως, είναι πώς η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορέσει να βρει εκείνες τις δυνάμεις και τα ερείσματα που θα τη μετατρέψουν σε ένα αντίπαλό δέος για την Τουρκία; Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στην αξιολόγηση και στην αξιοποίηση των «εμπλεκομένων συμφερόντων» στη γεωστρατηγική μας περιοχή. Είναι γνωστό ότι στην ευρύτερη γεωγραφική μας περιοχή εμπλέκονται συμφέροντα μεγάλης στρατηγικής και οικονομικής σημασίας πολλών ισχυρών δυνάμεων, όπως, Αμερικής, Αγγλίας, Ρωσίας, Ισραήλ, Αραβικών χωρών, Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και της Τουρκίας που είναι και ο «αντίπαλός» μας. Πώς, επομένως, θα πετύχουμε αφ ενός εξισορρόπηση δυνάμεων για τη δική μας πλευρά, τέτοια που να αντιληφθεί η Τουρκία ότι δεν θα δύναται πια να ελπίζει ότι μπορεί να μας επιβάλει μια λύση «μηδενικού αθροίσματος» αλλά και να τη «δελεάσουμε» ώστε να συνειδητοποιήσει ότι θα είναι και δικό της κέρδος μια λύση «αμοιβαίου οφέλους»;
Μήπως θα μπορούσαν, το αμοιβαίο οικονομικό όφελος από την αξιοποίηση του φυσικού αερίου στη γύρω περιοχή, συμπεριλαμβανομένου και εκείνου στην ΑΟΖ της Ελλάδας και της Τουρκίας, καθώς και η προσβάσιμη επιχειρηματική μας θέση για ποικίλες δραστηριότητες στη Μέση Ανατολή, να αξιοποιηθούν για να πείσουμε όλους που τα ιδιαίτερα τους συμφέροντα εμπλέκονται στην περιοχή μας να συντρέξουν στη διαμόρφωση μιας υπερβατικής στρατηγικής για μετατροπή της Κύπρου, όχι σε μια βάση εξυπηρέτησης αντιμαχόμενων στρατηγικών συμφερόντων, αλλά σε μια «Ελβετία» της Ανατολικής Μεσογείου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανοικτής για επιχειρηματικές και άλλες ειρηνικές δραστηριότητας για όλους, και έτσι η μετεξέλιξη αυτή να ενεργήσει ως ισχυρός καταλύτης για την υλοποίηση της στρατηγικής του «αμοιβαίου οφέλους»;
Είναι σ’ αυτό το πλαίσιο σκέψης που θα πρέπει να εστιάσουμε τη διαμόρφωση μιας νέας υπερβατικής στρατηγικής για να μπορέσουμε, επιτέλους, να οδηγηθούμε σε έξοδο από το αδιέξοδο. Θάταν χρήσιμο αν οι νέοι μας Ηγέτες είχαν ως παράδειγμα τον κορυφαίο πολιτικό της νεώτερης Ελλάδας, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που κατάφερε με ελάχιστες πολεμικές δραστηριότητες αλλά με τη μεγαλύτερη πολιτική δεξιοτεχνία, επιλέγοντας και προσεταιριζόμενος τις τότε μεγάλες δυνάμεις, να ελευθερώσει και να καταστήσει την Ελλάδα χώρα «των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών». Και που στην περίοδο της Πρωθυπουργικής του καριέρας πέτυχε να συνάψει συμμαχίες φιλίας με τους γείτονές του, Ιταλία, Σερβία, καθώς και με αυτόν τον Κεμάλ Ατατούρκ, εφαρμόζοντας τη στρατηγική του «αμοιβαίου οφέλους».
Γιώργος Δ. Χριστοδουλίδης
μέλος Εκτελεστικής Γραμματείας Ενωμένων Δημοκρατών
