01 Οκτ Ποια Στρατηγική για τις Διαπραγματεύσεις
Στα 38 τόσο χρόνια των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού υιοθετούσαμε κατά καιρούς διάφορες στρατηγικές με κύριο, όμως, άξονα να ασκηθούν πιέσεις πάνω στην Τουρκία ώστε να αποσύρει τα στρατεύματα εισβολής-κατοχής καθώς και τους εποίκους της ώστε να μπορέσουμε να τα «βρούμε» με την Τουρκοκυπριακή κοινότητα. Για την υλοποίησή της ζητούσαμε την ενεργό στήριξη των Ηνωμένων Εθνών καθώς και των Μεγάλων Δυνάμεων και της Διεθνούς Κοινότητας, επικαλούμενοι το διεθνές δίκαιο. Δυστυχώς όμως το αποτέλεσμα τόσων έντονων και αγωνιωδών προσπαθειών ήταν σχεδόν «μηδέν»! Και στην απελπισία μας, που και που καλλιεργούσαμε μια εθνικιστική πολιτική που, όμως, θα μας οδηγούσε στη διχοτόμηση με το σύνθημα «εκείνοι από κει και μεις από δω», για να ..περισώσουμε τον Ελληνισμό στην Κύπρο, υποτιμώντας τον κίνδυνο ότι για τη διχοτόμηση, «ταξίμ», συνθηματολογούσαν πρώτοι οι Τούρκοι εθνικιστές.
Μήπως, όμως, μας διαφεύγει τόσα χρόνια το βασικό αξίωμα ότι στο διεθνές πολιτικό παιχνίδι εκείνο που κυριαρχεί είναι το δίκαιο του ισχυρού και τα εμπλεκόμενα συμφέροντα; Θυμίζω, συναφώς, ότι τη φράση αυτή των «εμπλεκομένων συμφερόντων» την καθιέρωσε πρώτος ο πρώην Ηγέτης και νυν Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΔΕΚ Δρ Βάσος Λυσσαρίδης, αλλά δεν θυμάμαι καμιά πρόταση στρατηγικής που να εδράζεται σε ανάλυση-σύνθεση με βάση τον παράγοντα αυτόν. Το πρόβλημά μας θα μπορούσε να το είχαμε αξιολογήσει ορθά από την πρώτη στιγμή της έναρξης των διαπραγματεύσεων, πριν 38 τόσα χρόνια: ότι η Τουρκία είναι, μεν ο ισχυρός παίκτης στην περιοχή, και ιδιαίτερα στην Κύπρο, αλλά και εμείς θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τα εμπλεκόμενα συμφέροντα στην περιοχή με τις κατάλληλες συμμαχίες και συνεργασίες για να δημιουργήσουμε , τουλάχιστον, μια σχετική ισορροπία δυνάμεων. Το άλλο στοιχείο στρατηγικής σημασίας στην επίλυση διαφορών μέσω διαπραγματεύσεων είναι η πολιτική του «αμοιβαίου οφέλους», (win-win).
Και τώρα ερχόμαστε στα σημερινά μας και στις συνομιλίες που πρόκειται να αρχίσουν κατά τον μήνα που μας μπήκε. Ορθά δηλώνει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ότι εκείνο που έχει σημασία δεν είναι πότε θα αρχίσουν οι συνομιλίες αλλά ποιες οι προθέσεις όλων των εμπλεκομένων για να επιδιωχθεί μια λύση το συντομότερο δυνατό. Ταυτόχρονα θα πρέπει να αξιολογήσουμε και τον παράγοντα χρόνο. Όχι μόνο γιατί εδραιώνει τα τετελεσμένα αλλά και διότι μια μακρόσυρτη πορεία διαπραγματεύσεων προκαλεί την αδιαφορία όσων επικαλούμαστε τη βοήθεια και τη συμπαράσταση, γιατί απλά προκύπτουν συνεχώς και άλλα εξίσου, ή και πιο μεγάλης προτεραιότητας θέματα στον κύκλο του ενδιαφέροντός τους. Η λαϊκίστικης απήχησης κόκκινη γραμμή «όχι ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα» μας οδηγεί στην παγίδα της διεθνούς αδιαφορίας.
Και εμείς, ως η κοινωνία των πολιτών θα πρέπει να στηρίξουμε αυτή τη νέα στρατηγική και να λειτουργήσουμε υποβοηθητικά αποδεχόμενοι ότι μια λύση για να είναι αποδεκτή και βιώσιμη θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων και που να λαμβάνει υπ όψιν τα νόμιμα συμφέροντα και των δυο κοινοτήτων αλλά και τους τυχόν αμοιβαίους φόβους που ήταν η αιτία να περιπλεχθεί το πρόβλημα ακόμη περισσότερο. Επομένως, πρόσθετη μας συμβολή που θα διευκολύνει τη λύση αλλά και που θα την κάνει βιώσιμη είναι η ενεργός εμπλοκή μας σε διακοινοτικές δραστηριότητες που να φέρνουν τις δυο κοινότητες κοντά, που να καλλιεργούν την αμοιβαία εμπιστοσύνη και φιλία και να δημιουργούν συνθήκες συνεργασίας, σε αντιστάθμισμα του διχαστικού «από Τούρκο σε Τούρκο» και «από Έλληνα σε Έλληνα». Η περίπτωση της επιστροφής της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της προσφέρεται για μια σειρά από τέτοιες δυνατότητες και ευκαιρίες. Ας απορρίψουμε, σχετικά, και το πολιτικό επιχείρημα περί «Αμμοχωστοποίησης του Κυπριακού» που καλλιεργούν κάποιες αντιπολιτευτικές παρατάξεις. Πρόσθετα, θα πρέπει να αποδεχθούμε και το σημαντικότερο στοιχείο για την επιτυχή κατάληξη των διαπραγματεύσεων, εκείνο του Τουρκικού παράγοντα. Για να δεχθεί η Τουρκία να αλλάξει την μέχρι σήμερα πολιτική της στο Κυπριακό, εκτός από τις προτροπές των φίλων και συμμάχων μας, θα πρέπει να της δοθεί και κάποιο κατάλληλο αντάλλαγμα. Σαν τέτοιο, πέραν από τη άρση των ενστάσεών μας για το άνοιγμα κεφαλαίων στις διαπραγματεύσεις της με την ΕΕ, ένα ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας ισχυρό μας σημείο και κίνητρο στις διαπραγματεύσεις θα μπορεί να είναι αφ ενός η προοπτική, μετά τη λύση, για συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στην εκμετάλλευση του φυσικού μας αερίου, (έστω και η άφιξή του θα καθυστερήσει κάπως), και αφ ετέρου και της Τουρκίας ως ενός από τους δυνητικούς συνεργάτες στον τρόπο διάθεσης του στις διεθνείς αγορές.
Γιώργος Δ. Χριστοδουλίδης,
Μέλος της Γραμματείας των Ενωμένων Δημοκρατών.
